Điều trị trầm cảm, rối loạn lo âu bằng châm cứu và phương pháp không dùng thuốc - Những thông tin quan trọng

Khi tâm trí rơi vào bóng tối

Có phải bạn đang ở đây vì nhận thấy người thân mình, vốn vui vẻ, hoạt bát, nay bỗng trở nên u uất, thu mình lại, không muốn gặp bất cứ ai? Hay chính bạn đang cảm thấy cuộc sống như một gánh nặng, không còn tìm thấy niềm vui, và trong đầu luôn luẩn quẩn những suy nghĩ tiêu cực?

Hoặc có thể, chính bạn đang cảm thấy cuộc sống như một gánh nặng, không còn tìm thấy niềm vui, và trong đầu luôn luẩn quẩn những suy nghĩ tiêu cực?

Trầm cảm và các rối loạn Lo âu là những bệnh lý về tâm trí vô cùng nghiêm trọng. Chúng không chỉ là "nỗi buồn" hay "suy nghĩ linh tinh", mà là bệnh lý thực sự, ảnh hưởng sâu sắc đến người bệnh và gia đình. Việc điều trị bằng Y học hiện đại (thuốc Tây) là cần thiết và hiệu quả. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể gặp phải các tác dụng không mong muốn, lệ thuộc thuốc hoặc mong muốn có một giải pháp điều trị khác để giảm liều thuốc và phục hồi bền vững hơn.

Tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương, với bề dày kinh nghiệm, chúng tôi đang mang đến hy vọng mới bằng phác đồ điều trị toàn diện, kết hợp YHCT và tâm lý trị liệu, giúp người bệnh tìm lại sự cân bằng.

Hiểu đúng về trầm cảm và rối loạn lo âu

Trầm cảm không chỉ là "Buồn"

Nhiều người nghĩ trầm cảm chỉ là tâm trạng buồn thoáng qua. Thực tế, trầm cảm là rối loạn tâm trạng nghiêm trọng, kéo dài ít nhất 2 tuần với các biểu hiện:

• Buồn bã, tuyệt vọng: Cảm giác trống rỗng, vô vọng kéo dài mà không có lý do rõ ràng.
• Mất hứng thú: Những việc từng rất yêu thích (sở thích, công việc, gặp gỡ bạn bè) nay trở nên vô nghĩa
• Rối loạn giấc ngủ: Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều. Thức dậy vẫn mệt mỏi.
• Thay đổi cân nặng: Ăn không ngon, sụt cân hoặc ăn vô độ, tăng cân.
• Mệt mỏi triền miên: Không có năng lượng làm bất cứ điều gì, ngay cả việc đơn giản như tắm rửa.
• Suy nghĩ tiêu cực: Cảm thấy mình vô giá trị, là gánh nặng, có lỗi. Những suy nghĩ về cái chết có thể xuất hiện
• Khó tập trung: Không thể suy nghĩ rõ ràng, đưa ra quyết định.

Rối loạn lo âu - Không chỉ là "Lo Lắng"

Lo âu là người "bạn đồng hành" rất thường gặp của trầm cảm. Đây không phải là sự lo lắng thông thường trước một kỳ thi hoặc một vấn đề áp lực nào đó, mà là một rối loạn với các đặc điểm:

• Lo lắng quá mức: Lo lắng dai dẳng, lan man về mọi thứ (sức khỏe, công việc, tài chính...) mà khó kiểm soát được.
• Triệu chứng cơ thể: Tim đập nhanh, hồi hộp, run rẩy, vã mồ hôi, căng cứng cơ (đặc biệt là vùng vai gáy), mệt mỏi, khó ngủ.
• Bồn chồn, bứt rứt: Cảm giác "đứng ngồi không yên", "như có điều gì tồi tệ sắp xảy ra".

Nhiều người mắc cả trầm cảm và lo âu cùng lúc, khiến tình trạng càng thêm nặng nề.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

• Sinh học: Mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não (serotonin, dopamine, norepinephrine). Yếu tố di truyền.
• Tâm lý: Chấn thương tâm lý (mất người thân, bị bạo lực, tai nạn), stress kéo dài, sự kiện đời lớn.
• Xã hội: Cô đơn, thất nghiệp, khó khăn tài chính, mâu thuẫn gia đình.
• Sức khỏe: Bệnh mãn tính, đau đớn kéo dài, rối loạn nội tiết tố.
• Lạm dụng chất: Rượu, ma túy có thể gây hoặc làm nặng thêm triệu chứng.

Phương pháp không dùng thuốc tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương

Với hơn 40 năm kinh nghiệm, Bệnh viện Châm cứu Trung ương đã xây dựng phác đồ điều trị toàn diện cho bệnh nhân tâm thần, đặc biệt là trầm cảm và các rối loạn lo âu..

Châm Cứu - Cân Bằng Năng Lượng Tâm Thần

Cơ chế điều trị theo Đông y:

Theo Y học cổ truyền, Trầm cảm thuộc chứng "Uất chứng" (sự u uất, khí huyết không lưu thông, "Tâm" không được nuôi dưỡng). Rối loạn lo âu thuộc chứng "Kinh quý" (tim đập nhanh, hoảng hốt), thường do "Tâm Đởm khí hư" (tinh thần yếu) hoặc "Can khí uất" (stress) gây nên. Mục tiêu của châm cứu là: Sơ Can giải uất (gỡ bỏ ách tắc), Dưỡng Tâm an thần, và Kiện Tỳ ích khí (nâng cao sức khỏe nền tảng).

Cơ chế theo Y học hiện đại:

Nghiên cứu chứng minh châm cứu:

Nghiên cứu khoa học ngày nay đã chứng minh châm cứu tác động trực tiếp lên não bộ:

1. Điều hòa Hóa chất não: Kích thích cơ thể giải phóng Serotonin (hormone hạnh phúc), Dopamine (động lực) và GABA (an thần). Đây chính là các chất dẫn truyền thần kinh bị mất cân bằng trong bệnh trầm cảm và lo âu.
2. Giảm Cortisol: Làm giảm hormone stress, giúp cơ thể và tâm trí được thư giãn.
3. Tăng tưới máu não: Kích hoạt các vùng não liên quan đến cảm xúc tích cực, giảm hoạt động ở vùng não tiêu cực.
   

Các huyệt vị quan trọng:

• Bách hội (đỉnh đầu): Thanh não, an thần, trị trầm cảm, lo âu
• Ấn đường (giữa hai lông mày): Thanh tâm, giải uẩn
• Thần môn (cổ tay): Huyệt của kinh Tâm, an thần định chí
• Nội quan (cẳng tay): Điều hòa tâm khí, giảm lo âu
• Tam âm giao (chân): Bổ can tỳ thận, điều hòa khí huyết
• Thái xung (bàn chân): Sơ gan giải uẩn, trị trầm uất
• Phong long (chân): Hóa đàm, trị rối loạn lo âu do đàm mê

Quy trình: Kim giữ 30-40 phút, có thể dùng điện châm. Tần suất 3-4 lần/tuần giai đoạn đầu, sau giảm xuống 2-3 lần/tuần. Liệu trình 3-6 tháng.

Xoa bóp, bấm huyệt thư giãn sâu

Xoa bóp bấm huyệt đầu, gáy, vai giúp thư giãn cơ, giảm căng thẳng. Bấm các huyệt an thần kết hợp với động tác nhẹ nhàng tạo cảm giác bình yên. Đặc biệt hiệu quả với trầm cảm kèm lo âu, rối loạn giấc ngủ.

Tâm lý trị liệu (Rất quan trọng)

Châm cứu giúp điều hòa "Thân", còn tâm lý trị liệu giúp gỡ rối "Tâm". Các chuyên gia tâm lý của chúng tôi sử dụng liệu pháp Nhận thức Hành vi (CBT) để giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, sai lệch.

Khí công dưỡng sinh

Các bài tập khí công dưỡng sinh không chỉ làm cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai mà còn  giúp tâm trí ổn định, giảm stress, tăng khả năng kiểm soát cảm xúc.

Thuốc Đông Y (Nếu Cần)

Các bài thuốc cổ phương (như Tiêu dao tán, Cam mạch đại táo thang, Quy Tỳ Thang) được gia giảm để phù hợp với thể trạng của riêng bạn, giúp an thần, dưỡng tâm mà không gây lệ thuộc.

Điều chỉnh lối sống

Tư vấn về giấc ngủ, chế độ ăn (tăng omega-3, vitamin B, giảm đường), ánh sáng mặt trời, xây dựng thói quen tích cực.

Nghe nhạc thư giãn, chơi nhạc cụ đơn giản, vẽ tranh, làm gốm giúp bộc lộ cảm xúc, giảm căng thẳng, tạo niềm vui.

Ưu điểm của phương pháp không dùng thuốc

• Giảm thiểu tác dụng phụ: Phác đồ này giúp giảm các tác dụng không mong muốn của thuốc Tây (như buồn ngủ, tăng cân, khô miệng...).
• Hạn chế sự phụ thuộc: Giúp bệnh nhân giảm dần sự phụ thuộc vào thuốc an thần, thuốc ngủ.
• Điều trị toàn diện: Không chỉ "dập" triệu chứng, mà còn "cân bằng" lại cơ thể, cải thiện giấc ngủ, tiêu hóa, và phục hồi năng lượng.
• Hiệu quả bền vững: Khi kết thúc liệu trình, kết quả duy trì lâu dài vì bệnh nhân đã học được cách tự quản lý cảm xúc và sức khỏe.

Liệu trình và kỳ vọng điều trị trầm cảm và rối loạn lo âu

Rối loạn lo âu hoặc Trầm cảm nhẹ: 2-3 tháng điều trị, 70-80% cải thiện rõ rệt. Tâm trạng tốt hơn, ngủ ngon, lấy lại hứng thú sống.

Trầm cảm  trung bình hoặc mức độ nặng:4-6 tháng hoặc lâu hơn. Cần kiên trì. Cần phối hợp với thuốc Tây Y, sau giảm dần liều. 50-60% cải thiện đáng kể.

Điều quan trọng: Mỗi người khác nhau. Đừng so sánh với người khác. Tiến bộ nhỏ mỗi ngày cũng là thành công.

Vai trò của gia đình

• Lắng nghe, không phán xét: Đừng bao giờ nói: "Cố gắng lên", "Người khác còn khổ hơn". Hãy nói: "Em/anh/con ở đây cùng bố/mẹ".
• Kiên nhẫn: Quá trình phục hồi sẽ có "ngày tốt, ngày xấu". Đó là điều bình thường.
• Khuyến khích điều trị: Động viên họ đi khám, tuân thủ liệu trình.
• Tự chăm sóc: Người chăm sóc cũng cần được nghỉ ngơi, nếu không bạn cũng sẽ kiệt sức.

Lưu ý quan trọng

• Tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc Tây: Nếu đang dùng thuốc, cần tham khảo bác sĩ tâm thần trước khi giảm liều. Ngừng đột ngột nguy hiểm.
• Cấp cứu khi cần: Nếu có ý định tự tử rõ ràng( hoặc muốn làm hại người khác), cần nhập viện chuyên khoa tâm thần cấp cứu.
• Phối hợp điều trị: Phương pháp tốt nhất thường là kết hợp Đông - Tây y, tâm lý trị liệu.

Câu hỏi thường gặp

Câu 1: Châm cứu có thực sự hiệu quả với trầm cảm không? Tôi nghi ngờ.

Hoàn toàn hiểu sự nghi ngờ của bạn. Tuy nhiên, có hơn 400 nghiên cứu khoa học trên thế giới chứng minh châm cứu hiệu quả với trầm cảm nhẹ đến trung bình, tương đương thuốc chống trầm cảm nhưng không tác dụng phụ. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công nhận châm cứu là phương pháp hỗ trợ điều trị trầm cảm. Tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương, hàng ngàn bệnh nhân đã cải thiện. Hãy thử với tâm thế cởi mở - ít nhất 8-10 buổi - rồi tự đánh giá.

Câu 2: Tôi đang uống thuốc chống trầm cảm, có thể châm cứu song song không?

Có, và đây chính là cách tiếp cận tốt nhất. Châm cứu kết hợp với thuốc Tây giúp tăng hiệu quả, giảm tác dụng phụ. Khi châm cứu có hiệu quả, bác sĩ tâm thần sẽ hướng dẫn giảm liều thuốc từ từ một cách an toàn. Tuyệt đối KHÔNG tự ý ngừng thuốc - điều này rất nguy hiểm và có thể gây hội chứng cai thuốc, trầm cảm nặng hơn.

Câu 3: Châm cứu có đau không? Tôi đang rất yếu đuối, sợ không chịu được.

Kim châm cứu rất mỏng, nhỏ hơn nhiều kim tiêm. Khi châm chỉ hơi ngứa ran, sau đó là cảm giác ấm áp, thư giãn sâu. Nhiều bệnh nhân trầm cảm sau khi châm nói đây là lúc hiếm hoi họ cảm thấy bình yên. Một số người còn ngủ thiếp đi trong lúc châm. Nếu bạn thực sự lo lắng, hãy nói với bác sĩ - họ sẽ châm rất nhẹ nhàng, từ từ để bạn quen dần.

Câu 4: Bao lâu thì thấy cải thiện? Tôi đã tuyệt vọng quá lâu.

Điều này khác nhau ở mỗi người. Một số người cảm thấy ngủ ngon hơn, bớt lo âu sau 2-3 tuần (6-9 buổi châm). Tâm trạng cải thiện rõ thường sau 4-6 tuần. Với trầm cảm nặng, cần 2-3 tháng mới thấy thay đổi đáng kể. Điều quan trọng: đừng từ bỏ sớm. Cơ thể cần thời gian để tự chữa lành. Mỗi buổi châm là một bước nhỏ về phía ánh sáng.

Câu 6: Tôi sợ bị dán nhãn "bệnh tâm thần" khi đến bệnh viện. Mọi người sẽ nghĩ gì?

Hiểu được nỗi lo này. Nhưng hãy nhớ: (1) Trầm cảm là bệnh như tiểu đường, huyết áp - không phải yếu đuối. (2) Bệnh viện Châm cứu Trung ương điều trị nhiều bệnh, không ai biết bạn đến vì lý do gì. (3) Sức khỏe của bạn quan trọng hơn quan điểm người khác. (4) Ngày nay, xã hội đã hiểu biết hơn về sức khỏe tâm thần. (5) Tìm kiếm điều trị là dấu hiệu của sức mạnh, không phải yếu đuối.

Câu 7: Liệu pháp tâm lý ở bệnh viện có khác với nói chuyện với bạn bè không?

Rất khác. Bạn bè tốt nhưng không được đào tạo chuyên nghiệp. Chuyên gia tâm lý: (1) Không phán xét, hoàn toàn bảo mật. (2) Có kỹ thuật chuyên môn giúp thay đổi suy nghĩ tiêu cực. (3) Nhận diện các mẫu hành vi gây hại. (4) Dạy kỹ năng đối phó với khủng hoảng. (5) Theo dõi tiến triển có hệ thống. Bạn bè có thể hỗ trợ cảm xúc, nhưng chuyên gia giúp bạn thay đổi từ gốc rễ.

Câu 8: Sau khi khỏi, tôi có phải điều trị mãi không?

Không cần điều trị mãi. Sau khi ổn định (thường 6-12 tháng), bạn chỉ cần châm duy trì 1-2 lần/tháng, hoặc khi có dấu hiệu căng thẳng cao. Nhiều người sau đó chỉ cần tự thực hành thiền định, vận động đều đặn, áp dụng kỹ năng đã học là đủ. Mục tiêu là giúp bạn tự quản lý sức khỏe tâm thần, không phụ thuộc vào điều trị lâu dài.

Câu 9: Nếu tôi có suy nghĩ tự tử, châm cứu có giúp được không hay cần cấp cứu?

Nếu bạn đang có ý định tự tử CỤ THỂ (đã lên kế hoạch, chuẩn bị công cụ), đây là cấp cứu - hãy gọi ngay 115 hoặc đến khoa cấp cứu tâm thần. Châm cứu là điều trị lâu dài, không phải cấp cứu. Tuy nhiên, nếu chỉ là suy nghĩ mơ hồ "không muốn sống nữa" nhưng không có kế hoạch cụ thể, hãy đến bệnh viện ngay để được đánh giá và bắt đầu điều trị. Đừng chờ đến khi nguy kịch. Luôn có hy vọng.

Trầm cảm và rối loạn lo âu tuy nặng nề nhưng có thể điều trị được. Bệnh viện Châm cứu Trung ương với kinh nghiệm, tận tâm, phương pháp toàn diện đang giúp nhiều người lấy lại ánh sáng trong cuộc đời. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp khó khăn, đừng từ bỏ. Hãy tìm đến những bàn tay chuyên nghiệp.