Châm cứu hỗ trợ sinh sản: Tăng cơ hội làm cha mẹ bằng phương pháp tự nhiên

Hành trình tìm kiếm con: Bạn không đơn độc

Mỗi tháng, bạn đợi chờ với hy vọng. Nhưng khi kết quả lại âm tính, nỗi đau và thất vọng ập đến. Bạn tự hỏi: "Tại sao mình lại khó có con đến vậy? Mình có vấn đề gì không?" Những câu hỏi từ người thân "Bao giờ có tin vui?" càng làm bạn thêm áp lực.

Hiếm muộn không còn hiếm - khoảng 15% cặp đôi trong độ tuổi sinh sản gặp khó khăn trong việc thụ thai. Nhiều người đã thử IVF (thụ tinh ống nghiệm) nhưng tỷ lệ thành công trung bình chỉ 20-36%. Vậy có cách nào tăng cơ hội tự nhiên, an toàn?

Bệnh viện Châm cứu Trung ương với hơn 60 năm kinh nghiệm đang mang đến hy vọng mới cho những ai mong mỏi trở thành cha mẹ.

Hiếm muộn: Không chỉ là "Định Mệnh"

Hiếm muộn được định nghĩa là tình trạng sau 12 tháng quan hệ thường xuyên không sử dụng biện pháp tránh thai mà vẫn không thụ thai. Đối với phụ nữ trên 35 tuổi, thời gian này được rút ngắn xuống còn 6 tháng do khả năng sinh sản giảm theo tuổi tác. Nhiều cặp đôi khi đối mặt với hiếm muộn thường cảm thấy bất lực và cho rằng đó là "định mệnh" không thể thay đổi. Tuy nhiên, thực tế cho thấy với sự can thiệp đúng đắn và kịp thời, đặc biệt là các phương pháp tự nhiên như châm cứu, rất nhiều cặp vợ chồng đã có thể vượt qua khó khăn này và đón nhận niềm vui làm cha mẹ.

Nguyên nhân gây hiếm muộn

Nguyên nhân từ phụ nữ

• Rối loạn rụng trứng là nguyên nhân phổ biến nhất, bao gồm Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) và suy buồng trứng sớm khiến trứng không được giải phóng đều đặn mỗi tháng.
• Tắc nghẽn vòi trứng do viêm nhiễm hoặc hậu quả của nạo phá thai có thể ngăn cản tinh trùng gặp trứng hoặc phôi di chuyển vào tử cung.
• Lạc nội mạc tử cung (endometriosis) xảy ra khi mô nội mạc tử cung phát triển ngoài tử cung, gây viêm và ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
• U xơ tử cung có thể làm thay đổi hình dạng buồng tử cung và cản trở quá trình làm tổ của phôi.
• Rối loạn hormone như tăng prolactin hoặc bệnh lý tuyến giáp cũng gây ảnh hưởng nghiêm trọng.

Đặc biệt, yếu tố tuổi tác đóng vai trò quan trọng - chất lượng và số lượng trứng giảm đáng kể sau 35 tuổi, làm giảm khả năng thụ thai và tăng nguy cơ sẩy thai.

Nguyên nhân từ nam giới

• Chất lượng tinh trùng kém biểu hiện qua tinh trùng yếu (di động chậm), tinh trùng ít (số lượng thấp), hoặc tinh trùng dị dạng (hình thái bất thường) là nguyên nhân hàng đầu.
• Giãn tĩnh mạch tinh gây nhiệt độ vùng bìu tăng cao, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sản xuất tinh trùng.
• Rối loạn hormone như thiếu testosterone cũng làm giảm khả năng sinh sản.
• Tắc nghẽn ống dẫn tinh do nhiễm trùng, phẫu thuật hoặc bẩm sinh ngăn cản tinh trùng được tống xuất ra ngoài.

Các trường hợp khác

 Khoảng 20% trường hợp hiếm muộn do cả hai vợ chồng đều có vấn đề, trong khi 10% không tìm ra nguyên nhân rõ ràng dù đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm.

Cơ chế: Châm cứu hỗ trợ sinh sản như thế nào?

Theo quan điểm Đông Y

Trong y học cổ truyền, hiếm muộn thuộc nhóm bệnh "bất dục" hay "vô tử", có bốn nguyên nhân chính theo quan niệm Đông y. Thận hư là nguyên nhân cơ bản nhất vì theo Đông y, Thận chủ sinh thực - khi Thận yếu thì cơ thể không có đủ năng lượng để sinh sản. Can uất xảy ra khi Gan bị ứ trệ, không thể điều tiết tốt chức năng tiết, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt và rụng trứng không đều. Tỳ hư nghĩa là Lá lách yếu, không sản xuất đủ khí huyết để nuôi dưỡng cơ thể và hệ sinh sản. Huyết ứ xảy ra khi máu bị ứ trệ, lưu thông kém, khiến tử cung và buồng trứng không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất. Châm cứu trong điều trị hiếm muộn tập trung vào bổ thận tráng dương, sơ can giải uất, kiện tỳ ích khí, hoạt huyết hóa ứ và điều hòa kinh nguyệt, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thụ thai.

Theo y học hiện đại

Khoa học hiện đại đã chứng minh châm cứu mang lại nhiều tác động sinh lý cụ thể hỗ trợ sinh sản.

• Đầu tiên, châm cứu cải thiện đáng kể tuần hoàn máu đến tử cung, giúp nội mạc dày lên - điều kiện quan trọng để phôi có thể làm tổ thành công. Môi trường tử cung được cải thiện, tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển của phôi thai.
• Thứ hai, châm cứu có khả năng điều hòa hormone trục hạ đồi - tuyến yên - buồng trứng, hệ thống nội tiết quan trọng trong sinh sản. Phương pháp này giúp cân bằng các hormone như FSH (hormone kích thích nang trứng), LH (hormone tạo hoàng thể), estrogen và progesterone, đồng thời giảm prolactin nếu nồng độ này cao bất thường. Nhờ đó, chức năng buồng trứng được cải thiện đáng kể.
• Thứ ba, châm cứu góp phần nâng cao chất lượng trứng và tinh trùng bằng cách tăng lưu lượng máu đến buồng trứng và tinh hoàn, giảm stress oxy hóa - một trong những nguyên nhân gây lão hóa tế bào sinh dục. Môi trường phát triển trứng được cải thiện, giúp tạo ra những tế bào trứng chất lượng cao hơn.
• Thứ tư, châm cứu điều chỉnh hệ thần kinh tự động, giúp cân bằng giữa hệ giao cảm và phó giao cảm, từ đó giảm stress hiệu quả. Đây là yếu tố rất quan trọng vì stress cao được chứng minh làm giảm đáng kể khả năng thụ thai ở cả nam và nữ. Thứ năm, với những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung hoặc viêm vòi trứng, châm cứu có tác dụng giảm viêm tự nhiên, cải thiện môi trường trong vùng chậu.
• Cuối cùng, đối với những cặp đôi đang thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), châm cứu giúp giảm co thắt tử cung sau khi chuyển phôi, tạo điều kiện thuận lợi để phôi dễ dàng làm tổ

Yếu tố quyết định hiệu quả điều trị

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra những yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của châm cứu trong hỗ trợ sinh sản. Số buổi châm đóng vai trò then chốt - khi thực hiện hơn 3 buổi châm mỗi chu kỳ kinh, tỷ lệ thụ thai cải thiện từ 50% đến 60%. Các nghiên cứu quan sát cho thấy khi duy trì từ 9 đến 12 buổi châm, khả năng sinh con sống tăng lên đáng kể. Thời điểm châm cũng rất quan trọng - châm trước và ngay trong ngày chuyển phôi (đối với IVF) mang lại hiệu quả cao nhất. Đặc biệt đáng chú ý, những người đã từng thất bại với IVF khi áp dụng châm cứu có tỷ lệ thành công tăng lên hơn 42% so với trước đó.

Các phương pháp hỗ trợ sinh sản tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương

1. Châm cứu theo giai đoạn

Giai đoạn kinh nguyệt (ngày 1-5) Trong những ngày đầu của chu kỳ khi kinh nguyệt đang tới, bác sĩ tập trung châm vào các huyệt Huyết hải, Tam âm giao và Khí hải. Mục đích chính của giai đoạn này là hoạt huyết hóa ứ, giúp kinh máu tống xuất sạch sẽ, loại bỏ máu cũ ứ đọng trong tử cung. Việc làm sạch tử cung trong giai đoạn này tạo nền tảng tốt cho chu kỳ mới phát triển.

Giai đoạn sau kinh - trước rụng trứng (ngày 6-12): Sau khi kinh nguyệt kết thúc, cơ thể bước vào giai đoạn chuẩn bị cho sự rụng trứng. Lúc này, bác sĩ châm vào các huyệt Thận du, Tử cung, Khí huyết và Quan nguyên với mục đích bổ thận, tăng sinh khí huyết, nuôi dưỡng các nang trứng đang phát triển. Đây là giai đoạn quan trọng để cải thiện chất lượng trứng, tạo điều kiện cho một tế bào trứng chất lượng cao có thể được giải phóng.

Giai đoạn rụng trứng (ngày 13-15) Đây là thời điểm then chốt nhất của chu kỳ. Bác sĩ tập trung châm vào Thái xung, Tam âm giao và Tử cung để sơ can giải uất, thông kinh hoạt lạc, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình rụng trứng diễn ra suôn sẻ. Việc đảm bảo trứng được giải phóng đúng lúc và chất lượng tốt là yếu tố quyết định cho khả năng thụ thai.

Giai đoạn hoàng thể (ngày 16-28) Sau khi rụng trứng, cơ thể bước vào giai đoạn hoàng thể - giai đoạn chuẩn bị đón nhận phôi nếu có thụ thai. Bác sĩ châm vào Khí hải, Quan nguyên, Thận du và Mệnh môn với mục đích ấm cung, bổ dương, tạo môi trường tử cung ấm áp và giàu dinh dưỡng, giúp phôi dễ dàng làm tổ và phát triển. Giai đoạn này đặc biệt quan trọng đối với những phụ nữ có thể trạng hàn lạnh.

2. Châm cứu dành cho nam giới

Huyệt Thận du và Mệnh môn để bổ thận tráng dương, tăng cường sản xuất testosterone - hormone sinh dục nam quan trọng. Huyệt Tam âm giao được sử dụng để cải thiện chất lượng tinh trùng, tăng số lượng, di động và hình thái bình thường của tinh trùng. Khí hải và Quan nguyên giúp tráng dương, tăng cường sinh lực và chức năng sinh sản. Huyệt Hội âm đặc biệt quan trọng trong việc cải thiện tuần hoàn máu vùng chậu, tăng cường máu lưu thông đến tinh hoàn. Các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rõ ràng rằng châm cứu giúp cải thiện đáng kể số lượng tinh trùng, hình dạng và khả năng di động của tinh trùng trong tinh dịch đồ, thường chỉ sau 3 tháng điều trị đều đặn.

3. Điện châm

Điện châm là phương pháp kết hợp châm cứu với kích thích điện nhẹ, tạo ra kích thích mạnh mẽ và liên tục hơn so với châm cứu thông thường. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong việc cải thiện tuần hoàn máu và điều hòa hormone. Điện châm được chứng minh có tác dụng đặc biệt tốt đối với phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) - một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hiếm muộn.

4. Cứu pháp (Nhiệt liệu)

Cứu pháp là kỹ thuật sử dụng nhiệt từ cây ngải cứu để ấm huyệt, có tác dụng ấm tử cung. Bác sĩ thực hiện cứu trên các huyệt Thận du, Khí hải và Tam âm giao để tăng nhiệt độ tử cung, cải thiện tuần hoàn máu, tạo môi trường ấm áp thuận lợi cho quá trình thụ thai và làm tổ của phôi. Nhiều phụ nữ sau khi thực hiện cứu đều cảm nhận được sự ấm áp lan tỏa trong cơ thể và cải thiện rõ rệt
các triệu chứng hàn lạnh.

5. Thuốc đông y kết hợp

Bệnh viện không chỉ sử dụng châm cứu mà còn kết hợp thuốc Đông y để tăng cường hiệu quả điều trị

Đối với phụ nữ: Các bài thuốc điều kinh như Tứ vật thang giúp điều hòa kinh nguyệt, Tả quy hoàn giúp bổ thận (Đông Y). Tùy theo tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ điều chỉnh bài thuốc phù hợp

Đối với nam giới: Các bài thuốc bổ thận sinh tinh như Ngũ tử diên tông hoàn được sử dụng để tăng cường sản xuất tinh trùng, cải thiện chất lượng tinh dịch.

6. Tư vấn lối sống

Bệnh viện Châm cứu Trung ương không chỉ tập trung vào điều trị mà còn đặc biệt chú trọng tư vấn lối sống, vì đây là yếu tố nền tảng quyết định sự thành công.

Dinh dưỡng khoa học

Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hỗ trợ sinh sản. Bệnh nhân được tư vấn bổ sung protein chất lượng cao từ thịt nạc, cá, trứng, đậu và omega-3 từ cá hồi, cá thu giúp cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng. Các vitamin và khoáng chất như folate (acid folic), vitamin E, vitamin C và kẽm đều cần thiết cho quá trình sinh sản. Bệnh nhân cần tránh xa thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo chuyển hoá - những thứ có thể gây viêm và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thụ thai.

Vận động hợp lý

Tập thể dục đều đặn khoảng 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện tuần hoàn máu, cân bằng hormone và giảm stress. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên tập luyện quá sức vì các nghiên cứu cho thấy vận động cường độ cao quá nhiều có thể làm giảm khả năng thụ thai, đặc biệt ở phụ nữ. Các hoạt động như đi bộ, yoga, bơi lội là những lựa chọn lý tưởng.

Quản lý stress hiệu quả

Stress là kẻ thù lớn nhất của khả năng sinh sản. Bệnh viện hướng dẫn bệnh nhân các kỹ thuật giảm stress như yoga, thiền định, hít thở sâu và các bài tập thư giãn.

Tránh xa các chất độc hại

Môi trường sống hiện đại chứa nhiều chất độc hại ảnh hưởng đến sinh sản. Bệnh nhân được tư vấn tránh BPA (trong chai nhựa, hộp đựng thực phẩm), thuốc trừ sâu (nên ăn thực phẩm hữu cơ nếu có thể), và các hóa chất trong mỹ phẩm, chất tẩy rửa. Những chất này có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản.

Duy trì cân nặng hợp lý

Cả thừa cân lẫn thiếu cân đều làm giảm khả năng thụ thai. Chỉ số BMI lý tưởng cho sinh sản là từ 18.5 đến 24.9. Việc giảm cân (nếu thừa cân) hoặc tăng cân (nếu gầy quá) một cách khoa học có thể cải thiện đáng kể cơ hội thụ thai.

Hạn chế các chất kích thích

Caffeine nên được giới hạn dưới 200mg mỗi ngày (tương đương 1-2 tách cà phê). Rượu bia và đặc biệt là thuốc lá cần được loại bỏ hoàn toàn vì chúng có ảnh hưởng rất xấu đến chất lượng trứng và tinh trùng, đồng thời làm giảm đáng kể khả năng thụ thai và tăng nguy cơ sẩy thai.

7. Tư vấn tâm lý cho cặp đôi

Hiếm muộn không chỉ là vấn đề thể chất mà còn gây ra nhiều tác động tâm lý nghiêm trọng. Nhiều cặp đôi phải chịu đựng stress, lo âu, trầm cảm, cảm giác tự ti và áp lực từ gia đình, xã hội. Bệnh viện Châm cứu Trung ương cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên sâu, giúp cặp đôi hiểu rõ vấn đề của mình, chia sẻ cảm xúc và hỗ trợ lẫn nhau trong hành trình điều trị. Tư vấn tâm lý giúp hai người gần gũi hơn, đồng lòng đối mặt với khó khăn, giảm bớt áp lực và tạo môi trường tâm lý tích cực - yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của điều trị.

Kết hợp với IVF/IUI - Tối ưu hóa cơ hội thành công

Châm cứu đạt hiệu quả tối ưu khi được kết hợp thông minh với các phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc thụ tinh nhân tạo (IUI). Đây không phải là sự thay thế mà là sự bổ sung hoàn hảo giữa Đông y và Tây y.

Giai đoạn trước IVF (2-3 tháng): Trước khi bắt đầu chu kỳ IVF, bệnh nhân nên thực hiện châm cứu đều đặn trong 2 đến 3 tháng để chuẩn bị cơ thể ở trạng thái tốt nhất. Giai đoạn này tập trung vào cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng.

Trong chu kỳ IVF: Ở giai đoạn kích thích buồng trứng bằng thuốc hormone, châm cứu giúp giảm các tác dụng phụ của thuốc như đau bụng, căng tức, buồn nôn, đồng thời cải thiện đáp ứng của buồng trứng với thuốc. Trước khi lấy trứng, châm cứu giúp giảm lo âu, giảm đau và tạo tâm lý thoải mái cho bệnh nhân. Quan trọng nhất là vào ngày chuyển phôi, bệnh nhân nên được châm cứu khoảng 25 đến 30 phút trước và sau khi chuyển phôi. Đây là thời điểm then chốt - châm cứu giúp giảm co thắt tử cung, tạo môi trường thư giãn, tăng lưu lượng máu đến tử cung, từ đó tạo điều kiện tối ưu cho phôi làm tổ.

Sau khi chuyển phôi: Giai đoạn sau chuyển phôi rất quan trọng và cũng đầy lo lắng đối với các cặp đôi. Châm cứu tiếp tục hỗ trợ quá trình làm tổ của phôi, giúp duy trì môi trường tử cung ổn định và giảm stress

Liệu trình điều trị và kỳ vọng thực tế

Hiếm muộn chức năng, không rõ nguyên nhân: Đây là nhóm bệnh nhân không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng qua các xét nghiệm nhưng vẫn không thể thụ thai. Liệu trình điều trị thường kéo dài từ 3 đến 6 tháng, với tần suất châm cứu 2 lần mỗi tuần Kỳ vọng cho nhóm bệnh nhân này là khoảng 40% đến 50% có thể thụ thai tự nhiên sau khi hoàn thành liệu trình điều trị đầy đủ.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Hội chứng buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hiếm muộn ở phụ nữ trẻ. Liệu trình điều trị cũng kéo dài từ 3 đến 6 tháng với tần suất châm cứu tương tự. Kỳ vọng chính là cải thiện khả năng rụng trứng tự nhiên, giúp chu kỳ đều đặn hơn, khả năng thụ thai, khoảng 35% đến 45%

Kết hợp với IVF: Đối với những cặp đôi đang thực hiện IVF, liệu trình châm cứu ngắn hơn nhưng tập trung cao độ. Bệnh nhân nên thực hiện từ 9 đến 12 buổi châm trong suốt chu kỳ IVF, bắt đầu từ giai đoạn kích thích buồng trứng cho đến sau khi chuyển phôi. Theo các nghiên cứu khoa học đã công bố, việc kết hợp châm cứu với IVF có thể tăng từ 33% đến 40% tỷ lệ sinh con sống so với chỉ thực hiện IVF đơn thuần.

Nam giới hiếm muộn: Liệu trình điều trị tối thiểu là 3 tháng do trong chu kỳ sản xuất tinh trùng. Kỳ vọng chính là cải thiện các thông số trong tinh dịch đồ

Hiếm muộn là hành trình khó khăn, nhưng không phải là hết đường. Với sự tiến bộ của y học, đặc biệt sự kết hợp giữa Đông - Tây y, cơ hội trở thành cha mẹ đang ngày càng cao. Bệnh viện Châm cứu Trung ương với kinh nghiệm, phương pháp toàn diện, đã giúp nhiều cặp đôi hiện thực hóa ước mơ có con.

Lưu ý: Hiếm muộn cần được bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa đánh giá để xác định nguyên nhân. Châm cứu là phương pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị y học hiện đại khi cần thiết.