Tê bì chân tay - Tiếng chuông cảnh báo của cơ thể

Dấu hiệu không nên xem thường

Buổi sáng thức dậy, bạn thấy tay tê cứng, phải vẩy mãi mới đỡ; hoặc đang ngồi làm việc, bỗng bàn chân râm ran như có hàng ngàn con kiến bò. Bạn tự nhủ “chắc do ngồi lâu”, rồi bỏ qua. Thế nhưng, nếu tình trạng ấy lặp lại ngày này qua ngày khác, đó có thể là tín hiệu cảnh báo sớm của rối loạn thần kinh hoặc tuần hoàn ngoại vi.

Tê bì chân tay không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý cần điều trị sớm. Tin vui là châm cứu – phương pháp an toàn của Y học cổ truyền – đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận hiệu quả trong điều trị nhiều rối loạn thần kinh cảm giác, trong đó có tê bì chi.

Tê bì là gì?

Tê bì là cảm giác bất thường ở tay hoặc chân, có thể biểu hiện bằng:

• Râm ran, châm chích, tê cóng hoặc mất cảm giác hoàn toàn
• Cảm giác như có kiến bò, hoặc như bị kim châm liên tục.

Hiểu một cách đơn giản, khi dây thần kinh hoặc mạch máu nuôi dưỡng chi bị rối loạn dẫn truyền, các tín hiệu từ não bộ đến chi bị gián đoạn, gây ra cảm giác tê bì.

Phân biệt tê sinh lý và tê bệnh lý

Loại tê	Đặc điểm	Ý nghĩa
Tê sinh lý	Xảy ra khi ngồi xổm, gác chân, nằm đè tay... Tự hết sau vài phút khi đổi tư thế.	Không nguy hiểm. Do chèn ép tạm thời mạch máu hoặc dây thần kinh.
Tê bệnh lý	Kéo dài hàng giờ hoặc nhiều ngày, không giảm dù thay đổi tư thế.	Cảnh báo tổn thương thần kinh hoặc rối loạn tuần hoàn cần được thăm khám.

Các nguyên nhân thường gặp gây tê bì chân tay

1. Hội chứng ống cổ tay (Carpal Tunnel Syndrome)

Là nguyên nhân phổ biến ở người làm văn phòng, do dây thần kinh giữa bị chèn ép trong ống cổ tay khi gõ phím hoặc sử dụng chuột kéo dài.
🔹 Biểu hiện: Tê ba ngón tay đầu (ngón cái, trỏ, giữa), cảm giác tăng về đêm, có thể kèm yếu cơ hoặc rơi đồ vật.

2. Biến chứng thần kinh ngoại biên do đái tháo đường

Tăng đường huyết kéo dài gây tổn thương lớp vỏ bao dây thần kinh, làm giảm dẫn truyền cảm giác. Biểu hiện: Tê bàn chân đối xứng hai bên, cảm giác như “đi trên bông gòn”, dễ loét bàn chân, nguy cơ hoại tử nếu không điều trị kịp thời.

3. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ hoặc thắt lưng

Khối thoát vị chèn ép rễ thần kinh, gây tê lan theo vùng chi phối của dây thần kinh.

• Biểu hiện: Thoát vị cổ → tê tay, vai, cẳng tay.
• Thoát vị thắt lưng → tê chân, bàn chân, kèm đau lan như điện giật.

4. Thiếu vitamin nhóm B (B1, B6, B12)

Nhóm vitamin này đóng vai trò trong dẫn truyền xung động thần kinh.
🔹 Thiếu hụt gây tê, yếu cơ, giảm phản xạ; thường gặp ở người ăn kiêng, người cao tuổi, người nghiện rượu.

5. Một số nguyên nhân khác

• Rối loạn tuần hoàn: Xơ vữa động mạch, suy tĩnh mạch chi dưới.
• Suy giáp: Phù nề gây chèn ép thần kinh.
• Stress kéo dài: Làm co cứng cơ, cản trở lưu thông khí huyết.
• Tác dụng phụ thuốc: Một số thuốc hóa trị hoặc kháng sinh.

5. Khi nào cần khám bác sĩ ngay

Tê đột ngột một bên người, kèm méo miệng, nói khó → nghi đột quỵ, cần cấp cứu ngay.

Tê xuất hiện sau chấn thương đầu, cổ hoặc lưng.

Tê kèm yếu cơ, rơi đồ, không đứng vững.

Tê lan nhanh, tăng dần, kèm mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện.

Châm cứu – giải pháp điều trị tê bì chân tay an toàn và hiệu quả

Cơ chế tác dụng của châm cứu

• Kích thích tái tạo thần kinh: Tác động huyệt vị giúp cơ thể tiết ra các chất nội sinh (endorphin, serotonin) hỗ trợ tái tạo bao myelin và cải thiện dẫn truyền thần kinh.
• Cải thiện tuần hoàn máu: Giúp giãn mạch, tăng lưu lượng máu và oxy đến vùng tổn thương, nuôi dưỡng dây thần kinh.
• Giảm viêm, giảm phù nề: Giúp giải phóng dây thần kinh bị chèn ép.
• An toàn – không dùng thuốc: Không gây tác dụng phụ lên gan, thận hay dạ dày.

Quy trình điều trị

Bước 1: Khám và xác định nguyên nhân chính (thoái hóa, tiểu đường, thiếu vitamin, v.v.) để có hướng điều trị tổng hợp.

Bước 2: Lựa chọn huyệt phù hợp:

• Tê tay: Hợp Cốc, Nội Quan, Bát Tà.
• Tê chân: Túc Tam Lý, Tam Âm Giao, Bát Phong.

Bước 3: Tiến hành châm với kim mảnh, gần như không đau; lưu kim 20–30 phút.

Bước 4: Kết hợp điện châm, cứu ngải hoặc xoa bóp bấm huyệt để tăng hiệu quả.

Thời gian cải thiện

• Tê nhẹ, mới khởi phát: Cải thiện sau 3–5 buổi, liệu trình trung bình 4–8 tuần.
• Tê mạn tính: Cần điều trị 2–3 tháng, hiệu quả rõ dần sau 2–3 tuần.

Hỗ trợ điều trị tại nhà

Vận động đều đặn

• Tay: Nắm – duỗi – xoay cổ tay 10–15 lần mỗi giờ.
• Chân: Gấp duỗi ngón, xoay cổ chân, đi bộ 30 phút mỗi ngày.

Chườm ấm

15–20 phút/lần, 2–3 lần/ngày giúp giãn mạch, tăng lưu thông máu. Cẩn trọng: Không chườm quá nóng vì vùng tê giảm cảm giác dễ bị bỏng.

Tư thế làm việc đúng

• Cổ tay thẳng khi gõ phím, màn hình ngang tầm mắt.
• Nghỉ 5 phút mỗi giờ để vận động nhẹ.
• Dùng đệm cổ tay khi sử dụng chuột, bàn phím.

Phòng ngừa tê bì chân tay tái phát

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với người trên 40 tuổi, bệnh mạn tính.
• Không hút thuốc, hạn chế rượu bia: Giúp bảo vệ hệ mạch máu và thần kinh.
• Giữ ấm tay chân, tránh lạnh đột ngột.
• Tập luyện đều đặn: Đi bộ, bơi, yoga, thiền giúp lưu thông khí huyết.
• Giảm căng thẳng: Ngủ đủ, hít thở sâu, duy trì tinh thần thư giãn.

Lời khuyên của bác sĩ về chứng tê bì chân tay

Nếu tình trạng tê bì kéo dài trên 2 tuần, đừng chủ quan. Hãy đến cơ sở Y học cổ truyền uy tín để được khám và điều trị bằng châm cứu – phục hồi chức năng – kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý. Cơ thể luôn biết cách gửi tín hiệu trước khi bệnh xuất hiện. Hãy lắng nghe, chăm sóc sớm và đúng cách – vì sức khỏe là vốn quý nhất của bạn.